Լուսանկարը՝ Լենա Հովհաննիսյանի
2025 թվականի պետբյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը երեկ ներկայացրեց մի շարք ուշագրավ տվյալներ կրթության ոլորտի վերաբերյալ: Դրանց շուրջ մեկնաբանություններ խնդրեցինք «Մեդիան հանուն կրթության» ՀԿ համահիմնադիր, հայոց լեզվի և հայ գրականության ուսուցիչ, 2021թ. կամավոր ատեստավորման արդյունքում 40% հավելավճար ստացող, իսկ 2023թ.-ին 3-րդ տարակարգ ստացած Նելլի Հայրապետյանից:
– Նախարարը մեծ գոհունակությամբ անդրադարձավ 300 դպրոց, 500 մանկապարտեզի շինարարությանն ու ասաց, որ շենքային և գույքային միասնական ստանդարտների հարցը լուծվում է: Կարո՞ղ ենք նույնը ասել կրթության որակի մասին:
– Կրթության որակի մասին գնահատական տալը դեռ վաղ է, որովհետև մենք դեռ փոփոխությունների փուլում ենք: Այլ հարց է, որ այդ փոփոխությունները ընթանում են հակասական տրամաբանությամբ, և առանձնապես դրական հույսեր չեն ներշնչում:
– Ի՞նչ առումով է հակասական:
– Հակասական է, որովհետև, օրինակ, ողջունելի նախաձեռնություններ կան, բայց այդ նախաձեռնությունները կյանքի կոչելու ընթացակարգը խանգարում է հենց այդ նախաձեռնությունների նպատակին հասնելուն:
– Օրինա՞կ
– Օրինակ, ներդրվել է երկարօրյա ուսուցման հնարավորություն, բայց պայմանները, որ պիտի ապահովվեն այդ աշխատանքը կատարելու համար, չեն նպաստում այդ գործընթացի արդյունավետ իրականացմանը:
– Դա դպրոցում ինչպե՞ս է դրսևորվում:
– Որպեսզի երեխան, որը 4 միավորից ցածր է գնահատվել, հնարավորություն ունենա մասնակցելու երկարօրյա պարապմունքներին, պետք է 2 անգամ անընդմեջ ունենա ոչ բավարար՝ 1-3 միավորի ամփոփիչ գնահատական: Բայց ուսուցիչը մինչև իրականացնում է 2 ամփոփիչ աշխատանք, բավականին ժամանակ է անցնում, որից հետո պիտի այդ նույն երեխան, որը ստացել է ցածր միավոր, նաև մեկ հայտորորշիչ թեսթ գրի, որպեսզի կազմակերպեն երկարօրյա ուսուցումը, իսկ այդ ուսուցումն իրականացնելու համար չափազանց քիչ ժամանակ է մնում:
– 2025 թվականի պետբյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ ԿԳՄՍ նախարարն ասաց, որ շարունակվելու է ուսուցիչների կամավոր ատեստավորումը, որն այս տարի առաջին անգամ անցկացվելու է էլեկտրոնային ձևաչափով: Նոյեմբերի 9-ին մեկնարկող ատեստավորման համար, ըստ նախարարի, հայտ է ներկայացրել ավելի քան 6000 ուսուցիչ: Սա գոհացուցիչ ակտիվություն կարելի՞ է համարել՝ նկատի ունենալով, որ 2024 թ. Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալով՝ Հայաստանում կա 29 հազար ուսուցիչ, մինչդեռ նախորդ տարի ուսուցիչների թիվը 30 հազար 200 էր։
– Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալները վկայում են մեր երկրում ուսուցչի աշխատանքի նկատմամբ թուլացող հետաքրքրության մասին: Մինչդեռ կարծես թե կամավոր ատեստավորման ներդրման արդյունքում պիտի հակառակ պատկերը լիներ։ Այս տեսանկյունից մասնակցության հայտ ներկայացրած ուսուցիչների թիվը գոհացուցիչ ակտիվության ցուցիչ չէ։ Հիմնական պատճառը, իհարկե, թեստերի բովանդակությունն է։
– Ի՞նչ խնդիր կա՝ կապված թեսթերի հետ:
– Դրանք բարդ են, խորքային առումով չեն համապատասխանում հանրակրթական դպրոցի առարկայական ծրագրերի պահանջներին: Շատ հաճախ եթե ուսուցիչը կրկնուսուցմամբ չի զբաղվում, կդժվարանա կամավոր ատեստավորման թեսթերը հաղթահարելու հարցում, որովհետև երբեմն լինում են հարցադրումներ, որոնք ոչ թե առարկայից բխող տրամաբանություն են պահանջում, այլ զուտ հիշողություն:
– Ժաննա Անդրեասյանի խոսքով՝ 2021-2023 թթ. ատեստավորման արդյունքում շուրջ 4000 ուսուցիչներ բարձրացված դրույքաչափով և հավելավճարով աշխատավարձ են ստանում: 2738-ը, ըստ նախարարի, ստանում է 30-50% հավելավճար, 1165 ուսուցիչ ունի դրույքաչափի բարձրացում՝ 200.000 ՀՀ դրամի չափով: Բաց այդ, ըստ նախարարի, ավելի քան 260 ուսուցիչ ստանում է 400 հազար դրամ և ավելի աշխատավարձ: Նախարարն ասաց՝ ակնկալվում է, որ 2025 թվականին ատեստավորված և բարձր աշխատավարձ ստացող ուսուցիչների թիվը կհասնի 8000-ի։ Կամավոր ատեստավորման բարձր արդյունքներ և տարակարգի համապատասխան աստիճան ունեցող շուրջ 260 ուսուցիչ, ըստ Ժաննա Անդրեասյանի, ստանում է 400 հազար և ավելի աշխատավարձ։ Լավ առիթ է պարզելու, թե ատեստավորման շնորհիվ 40% հավելավճար ստացող ու 3-րդ տարակարգի արժանացած ուսուցիչներից մեկի աշխատավարձն ինչքա՞ն է (աշխատավարձի հրապարակումը գաղտնիք չէ, քանի որ պետբյուջեից է):
– Չէ, գաղտնիք չէ: Ես ունեմ շաբաթական 22 դասաժամ, ինչը նոր չափորոշչի համաձայն, ավելին է, քան մեկ դրույքաչափը (միջին և ավագ դպրոցում դրույքաչափը նոր ՀՊՉ-ի համաձայն 2025թ․-ից կկազմի 20 ժամ): Ես կամավոր ատեստավորման արդյունքում ստանում եմ 40 տոկոս հավելավճար, ունեմ երրորդ տարակարգ, որը 30 տոկոս հավելավճար է ենթադրում, և իմ մաքուր աշխատավարձը կազմում է 283 հազար դրամ։ Կամավոր ատեստավորման և տարակարգի արդյունքում ուսուցչի հաշվարկվող աշխատավարձը մեկ դրույքաչափի դեպքում առավելագույնը կարող է կազմել 400 հազար դրամ, որից մաքուր աշխատավարձ կմնա ընդամենը 320 հազար դրամ։
– Նախարարը նաև ասել է, որ այս տարի ներդրվել է ուսուցիչների հերթական ատեստավորման նոր համակարգ, ըստ որի՝ գնահատվել են շուրջ 6000 ուսուցչի մասնագիտական զարգացման կարիքները, իսկ վերապատրաստման համակարգը և շրջափուլը համապատասխանեցվել են նրանց կարիքներին: Սա արվում է ժամանակի՞ն և ճիշտ ձևո՞վ:
– Դժվարանում եմ պատասխանել․ համակարգը նոր է ներդրվել, և ընթացքը ցույց կտա արդյունավետության մակարդակը։
– Ըստ նախարարի՝ փոխվել է նաև տարակարգի շնորհման ընթացակարգը․ 1268 ուսուցիչ տարակարգ է ստանում: «Խրախուսող քաղաքականություն է նախատեսվում, քանի որ հերթական ատեստավորման արդյունքները փոխկապակցված են տարակարգի հետ: Հերթական ատեստավորում անցած ուսուցիչները միանգամից առաջին և երկրորդ տարակարգի հնարավորություն կստանան»,- ասել է նախարարը: Որքանո՞վ է մրցակցային կամ խելամիտ տարակարգի ընթացակարգ փոխելը:
– Տրամաբանական եմ համարում ատեստավորման արդյունքում տարակարգի շնորհումը, բայց և խնդիր եմ տեսնում կոռուպցիոն ռիսկերի կառավարման հարցում։
Հարցազրույցը վարեց Անուշ Մարտիրոսյանը
