Անցյալ տարի Արցախից բռնագաղթելուց հետո Տիգրան Լալայանը, շարունակելով 2003 թվականի սկսած առաքելությունը, 2024 թ. սկզբին հիմնադրել է նոր` «Արցախ» ջազ նվագախումբը։ Նվագախմբում ընդգրկված են 25 երաժիշտներ:

«Արցախ» ջազ նվագախմբի հիմնադիր, ղեկավար, «Լալայան» երաժշտական կենտրոն ՀԿ-ի հիմնադիր, դաշնակահար, խմբավար Տիգրան Լալայանը 2003 թվականին է հիմնել Արցախի ջազ նվագախումբը: 2005 թվականին նվագախմբին շնորհվել է պետական կարգավիճակ: 18 տարի ղեկավարել է Արցախի պետական ջազ նվագախումբը։ Նա նաև Արցախի «Վարարակն» պետական կամերային երգչախմբի և «Ղարաբաղ» պետական էստրադային համույթի համահիմնադիրներից է, 2017 թվականից ջազի հայկական ասոցիացիայի անդամ է։

Տիգրան Լալայանի կյանքի գաղափարախոսության հիմնական ուղղությունը հայկական երաժշտարվեստի զարգացումն ու հանրահռչակումն է։

«Խմբային ջազ նվագախմբի ստեղծման գաղափարի հիմքում մարդկային ազատության շնորհն է։ Երբ երաժշտական գործիքի վրա անգամ արտաշնչում են (օրինակ՝ սաքսոֆոնի և այլ), այդ ձայնը ևս դառնում է ջազի հիմք։ Խմբային ձայնը խորհրդանշում է ազատության գաղափարը։ Վեր է հանում լավագույն մարդկային որակները, մարդու անբաժանելի կապը բնության հետ»,- ասում է Տիգրան Լալայանը։

Տիգրան Լալայանը պատմում է, որ նվագախմբի կորիզը գաղափարակիցների և հայաստանյան շնորհալի երաժիշտների հետ համատեղ ընթացիկ տարվա հունվարից սկսել է համերգային ծավալուն ծրագրերի նախապատրաստական աշխատանքները, որոնք կրել են ինտենսիվ բնույթ, հագեցած են եղել ինչպես հայ, այնպես էլ օտարերկրյա հայտնի կոմպոզիտորների լավագույն ստեղծագործություններով: 2024 թվականի ապրիլի 10-ին Երևանում հանդես են եկել երկժամանոց մենահամերգով։ 2024 թվականի ապրիլի 30-ին Երևանի Կասկադի Գաֆեսճյան պուրակում նվագախումբը մասնակցել է ջազի միջազգային օրվան նվիրված փառատոնին` ներկայացնելով հայկական ու համաշխարհային ջազի մոտ մեկ տասնյակ հայտնի ու սիրված ստեղծագործություններ, իսկ բոլորովին վերջերս մասնակցել են Երևանում կայացած գինու փառատոնին ու այլ համերգային նախագծերի։

Դժվարություններ

Տիգրան Լալայանը պատմում է, որ շատ տաղանդավոր երաժիշտներ են ցանկանում միանալ իրենց նվագախմբին, սակայն ֆինանսավորում չունենալու պատճառով համագործակցությունը դեռ առավելագույն արդյունքը չի տալիս։

Գլխավոր խնդիրը նվագախմբի ֆինանսավորման ու մշտական աշխատավայրի` փորձերի համար անհրաժեշտ տարածքի բացակայությունն է: Այս իրավիճակում հնարավոր չէ վարձատրել նվագախմբի երաժիշտներին, երաժիշտներն իրենք են հոգում գործիքների ծախսերը, չկա տեխնիկական գույք, հագուստն ու համերգների կազմակերպման համար անհրաժեշտ պարագաներ։

Բայց նույնիսկ նման պայմաններում նվագախումբը կարողացել է կարճ ժամանակահատվածում լիարժեք կատարել իր վրա դրված ստեղծագործական խնդիրն ու ամենօրյա տքնաջան փորձերի ու համերգների շնորհիվ բաց չթողնել հանդես գալու որևէ առիթ:

Տիգրան Լալայանը պատմում է, որ գրավոր դիմել է ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությանը։ Ի պատասխան ստացել է գրություն՝ առ այն, որ նախարարությունը ի վիճակի չէ մշտական ֆինանսավորում հատկացնելու նվագախմբին, որովհետև նման երաժշտական նվագախմբերը շատ են, բայց կարող են ժամանակ առ ժամանակ աջակցել որոշակի ծրագրերի իրականացման հարցում:

Տիգրան Լալայանը երախտագիտությամբ է պատմում. «Մենք դիմել ենք նաև քաղաքապետարանին, և նրանք մեկ անգամ մեզ աջակցել են համերգի կայացման հարցում։ Սակայն նրանք նույնպես ի վիճակի չեն մեզ մշտապես օգնելու ֆինանսապես։ Մենք մեր համերգներին հրավիրում ենք թե՛ քաղաքապետարանի և թե՛ ԿԳՄՍ նախարարության ներկայացուցիչներին։ Փորձում ենք մշտապես կապը պահել»։

Տիգրան Չուխաջյանի անվան երաժշտական դպրոցում

Տիգրան Լալայանը տարիների կուտակած փորձն ու գիտելիքները որպես խմբավար փոխանցում է Երևանի Տիգրան Չուխաջյանի անվան երաժշտական դպրոցի սաներին։ Առանձնահատուկ ջերմությամբ է խոսում երաժշտասեր աշակերտների մասին։

«Մեծ առաքելություն է նոր սերնդին կրթելը», – ասում է Տիգրան Լալայանը և հավելում, որ դեռ Արցախում փորձել է բիգ բենդին կից ստեղծել ջազային ուղղվածության երաժշտական դպրոց։ Սակայն աջակիցներ չգտնելու պատճառով այդպես էլ չի կարողացել իրագործել մտահղացումը։

«Արցախում թողել ենք մեր ԴՆԹ-ն»

Արցախի մասին խոսելիս Տիգրան Լալայանը մեծ ափսոսանք է հայտնում, որ այնտեղ են թողել ամենակարևոր ազգային արժեքները. «Արցախում թողել ենք մեր ծնողների, նախնիների գերեզմանները, մշակութային մեծ ժառանգություն, դարավոր պատմամշակույթային կոթողներ, մեր ԴՆԹ-ն… »։

Տիգրան Լալայանը առ այսօր չի կարողանում հաշտվել Արցախի կորստի հետ: Ասում է, որ առանց Արցախի դրախտային բնության դժվարանում է վերագտնել ներդաշնակությունը, բայց իր հիշողությունների շնորհիվ կարողանում է ապրել մշակութային հագեցած կյանքով։

«Իմ ներսում այնքան շատ կա Արցախը, այն հզոր էներգետիկան, որ մեզ փոխանցել է Արցախի զարմանահրաշ բնությունը, որ ես կարողանում եմ հաղթահարել կորստի ցավը՝ այդ ներուժը ուղղելով մշակույթի զարգացմանը»,- իր ապրումները փոխանցում է Տիգրան Լալայանը։
Թեպետ այս պահին դեռևս անիրատեսական է համարում Արցախ վերադառնալը, ընդգծում է, որ ամեն հայի երազանքը պիտի դառնա վերադառնալը։

Պահպանելով Արցախ անունը

Տիգրան Լալայանն ասում է, որ «Արցախ» ջազ նվագախումբն այնքան հարազատ է, ասես իր նոր ծնված երեխան է. «Ամեն ինչ անելու եմ, որ ոտքի կանգնի և կայանա․ հանրահռչակելով հայկական երաժշտությունը, պահպանելով Արցախ անունը»։

Որոշել է մշակութային հետագա գործունեությունը ծավալել Մայր Հայաստանում։ Ծրագրում է նաև հիմնադրել ջազային ուղղվածության երաժշտական դպրոց, բայց դեռևս չի ցանկանում փակագծեր բացել։

Լավատես է, համարում է, որ մշակութային լեզվով խոսելով, մշակույթը զարգացնելով՝ ավելի մեծ արդյունքների կարող ենք հասնել հայապահպանման, աշխարհին հայկական մշակութը պատվով ներկայացնելու հարցում, քան անընդհատ բողոքելով և պահանջելով։

«Ի գործ»,- կոչ է անում Տիգրան Լալայանը՝ եզրափակելով մեր զրույցը։

Ալյոնա Սարգսյան