Արարատի մարզի Զորակ գյուղի միջնակարգ դպրոցի պատմության ուսուցչուհի Աչիկ Գրիգորյանը Հայաստան տեղափոխվելուց հետո իր համար անսովոր պայմաններին հարմարվել ու աշխատում է՝ հաղթահարելով բոլոր դժվարությունները։

Աչիկ Գրիգորյանը երկու անգամ է բռնի տեղահանվել Արցախից՝ 2020-ին ու 2023-ին։

Մինչև 2020թ. չորսօրյա պատերազմը 18 տարի պատմություն է դասավանդել Արցախի Հադրութի շրջանի Հակակու գյուղում։ Երբ 2020-ին ընտանիքով տեղահանվել են ու փորձել նոր կյանք սկսել Ստեփանակերտում, հասցրել է ընդամենը մի քանի ամիս աշխատել որպես փոխարինող ուսուցիչ։

Մղձավանջը կրկնվել է 2023-ին՝ ավելի դաժան դրսևորումներով։ Չի հասցրել ոչինչ վերցնել Արցախից. «2023թ. սեպտեմբերի 19-ին, երբ սկսվալ ա պատերազմը, մունք էն ընք իլալ Աջափնյակ կոչվող տեղամասում, էնքան վտանգավոր ա իլալ մեր տեղը, վեր վեշ մին պեն հսրցրալ չընք յոր օնինք, տարտակ, ընդամենը մին շորավ եկալ ընք Հայաստան»։

Բայց հուսահատվելու ժամանակ չկար, պետք էր աշխատել, վերստին ամեն ինչ զրոյից սկսել։

Դժվարություններ և հավելավճար

2023-ի տեղհանումից հետո, իմանալով, որ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությունը մշակել է Արցախից բռնի տեղահանված ուսուցիչների՝ աշխատանքի տեղավորելու հեշտացված ընթացակարգ, Աչիկ Գրիգորյանը հունվարի վերջին դիմել է նախարարության ստեղծած հարթակին։ Այդ պահին ՀՀ մարզերի հանրակրթական դպրոցներում կար 1422 ուսուցչի թափուր աշխատատեղ: Մեկ շաբաթ անց ուղեգրվել է Զորակի միջնակարգ դպրոց։

Զորակի դպրոցի փոխտնօրեն Հերմինե Մաթևոսյանը հստակեցրեց՝ Զորակի դպրոցում աշխատանքի ընդունված 8 ուսուցչից միայն Աչիկ Գրիգորյանն է իրենց դպրոց եկել ԿԳՄՍ նախարարության հարթակում գրանցվելով և ուղեգրվելով։

Որպես ԿԳՄՍ նախարարության կողմից ուղեգրված ուսուցիչ՝ Աչիկ Գրիգորյանը ստանում է 30% հավելավճար։

Պատմության ուսուցչուհին արդեն 7 ամիս աշխատելու ընթացքում կատարած դիտարկումները, ստացած տպավորություններն ամփոփելով՝ ասում է, որ Հայաստան տեղափոխվելուց հետո՝ սկզբնական շրջանում, խնդիրները շատ էին, որովհետև ԱՀ և ՀՀ կրթական համակարգերում որոշակի տարբերություններ կային։

Ուսուցչի համար դժվարություն էր, օրինակ, էլեկտրոնային մատյաններով աշխատելը այն դեպքում, երբ Արցախում մատյանը թղթային էր։ Աչիկ Գրիգորյանը թվարկելով խնդիրները՝ վկայակոչում է նաև Հայաստանում աշխատանքի ժամանակ իր համար անսովոր ու բարդ այլ իրողություններ՝ ավելի շատ տպագիր գրավոր հանձնարարություններ կազմելը, դասարաններում աշակերտների քանակի տարբերությունը։ Արցախում մեկ դասարանում կար 7-8 աշակերտ, իսկ այստեղ՝ երեսուն և ավելի։

Արցախից բռնի տեղահանված ուսուցչուհին համեմատում է․ «Այնտեղ ես ունեի 20 ժամ, բայց մենք դրույքաչափով էինք աշխատում և ավելի բարձր էինք վարձատրվում։ Այստեղ 30 ժամ է, բայց դժգոհ չեմ , 30% հավելավճարով ստանում եմ գրեթե համարժեք աշխատավարձ»։

Ինտեգրման ճանապարհը

Աչիկ Գրիգորյանը մեծ ոգևորությամբ և երախտագիտությամբ պատմում է, որ բոլոր դժվարությունները հաղթահարելու համար իրեն օգնում են դպրոցի տնօրեն Արմինե Ավետիսյանը, տնօրենի տեղակալ Հերմինե Մաթևոսյանը, ամբողջ մանկավարժական համայնքը։

Ժպիտով հավելում է. «Թեպետ այսօր հանգստյան օր ա, բայց ես օզում ըմ քինամ դպրոց, որովհետև շատ ըմ սիրում իմ գործս ու իմ կոլեգաներիս»։

Զորակի միջնակարգ դպրոցի տնօրենի տեղակալ Հերմինե Մաթևոսյանը մեզ հետ զրույցում տեղեկացրեց, որ 2023թ. հետո դպրոց է դիմել արցախից բռնի տեղահանված մոտ 70 աշակերտ։ Այս պահին 40-50 հոգի են սովորում։ Բնակության վայրի փոփոխման պատճառով աշակերտները տեղափոխվել են այլ դպրոցներ։

Արցախից բռնի տեղահանվելուց ի վեր Զորակի դպրոցին դիմած 8 ուսուցչից մնացել ու աշխատում են 3-ը։ Ուսուցիչների չմնալու հիմնական պատճառներից են եղել նոր միջավայրին հոգեբանորեն չհարմարվելը, էլեկտրոնային մատյանների հետ աշխատելու դժվարությունը, աշխատավարձի քիչ լինելը (համեմատությունը մեծ էր՝ իրենց նշելով), աշակերտների թիվը։

Դպրոցի փոխտնօրենի խոսքով՝ «Կային նաև ուսուցիչներ, ովքեր որպես փոխարինող էին աշխատում և ժամկետը լրանալուց հետո դադարեցին աշխատել։ Սկզբից շատ դժվար էր նրանց համար, անընդհատ համեմատությունների մեջ էին։ Բայց այժմ բոլորս դարձել ենք մի ընտանիք։
Արցախից տեղահանված ուսուցիչները հաճախ են նշում, որ շատ ջերմ միջավայր է տիրում դպրոցում։ Փորձել ենք ամեն հարցում աջակցել, որպեսզի առաջացած խնդիրները շուտ լուծվեն»։

Առանձնահատուկ ուշադրություն

Հերմինե Մաթևոսյանը պատմեց, թե ինչպես են կարողացել Արցախի իրենց տուն ու տեղից զրկված աշակերտներին ինտեգրել նոր միջավայրում․ «Սկզբից առանձնահատուկ ուշադրությամբ էինք վերաբերվում, որովհետև նրանք եկել էին նոր միջավայր, և պետք է ամեն ինչ զրոյից սկսեին։ Նրանց կյանքը, պլանները մի քանի տարով հետ էին մղվել բռնի տեղահանման պատճառով։ Մեր դպրոցի աշակերտները շատ ջերմորեն են ընդունել բոլորին, որովհետև մենք իրենց մեջ ի սկզբանե սերմանել ենք գաղափարախոսական արժեքներ, որ մեր դպրոցի դռնից ներս մտնողը մեր ընտանիքի անդամն է»։

Ալյոնա Սարգսյան