Երբ խոսում ենք ժամանակակից կրթության մասին, հաճախ մտածում ենք երկու տարբեր ուղիների մասին․ տեսական, ակադեմիական կրթություն, կամ գործնական, մասնագիտական պատրաստություն։ Գերմանիայում այս երկընտրանքը վաղուց հաղթահարված է։

Գերմանիայում գործում է յուրօրինակ մոդել՝ դուալ կրթության համակարգ (Duales System), որը համադրում է դպրոցական ուսուցումը և գործնական փորձառությունը՝ ստեղծելով ամուր կապ՝ կրթության և աշխատաշուկայի միջև։

Ի՞նչ է դուալ համակարգը

Սա կրթական մոդել է, որի շրջանակներում սովորողները միաժամանակ․

Այս համակարգը հիմնականում կիրառվում է միջնակարգ կրթությունից հետո՝ մասնագիտական կրթություն ստանալու համար։ Այն նվազագույնը տևում է 2 տարի, սակայն որոշ մասնագիտությունների դեպքում կարող է ձգվել մինչև 3.5 տարի։

Շահառուները

Դուալ համակարգով սովորում են հիմնականում այն աշակերտները, ովքեր ավարտել են հիմնական կամ միջին մակարդակի դպրոցներ՝ (Hauptschule կամ Realschule), սակայն, այս մոդելը բաց է նաև ակադեմիական ուղղվածություն ունեցող կրթության՝ Gymnasium-ի շրջանավարտների համար, ովքեր չեն ցանկանում գնալ համալսարան, այլ նախընտրում են ձեռք բերել կենկրետ կիրառելի գործնական հմտություններ և անմիջապես ներգրավվել աշխատաշուկայում։

Ըստ Գերմանիայի Դաշնային կրթության և գիտության նախարարության, յուրաքանչյուր տարի մոտ 1.3 միլիոն երիտասարդ մասնակցում է դուալ կրթության ծրագրերին։

Ուսուցման կազմակերպումը

Դուալ կրթության կառուցվածքը պարզ է, միևնույն ժամանակ՝ շատ արդյունավետ։

Մասնագիտական դպրոցում (Berufsschule) սովորողներն անցնում են տեսական ուսուցում՝ ներառյալ իրենց մասնագիտությանը վերաբերող առարկաներ, ինչպես նաև ընդհանուր կրթություն (օրինակ՝ մաթեմատիկա, լեզուներ, սոցիալական գիտություններ)։ Աշխատավայրում նրանք անցնում են գործնական պատրաստություն՝ հստակ հանձնարարություններով, կոնկրետ նպատակով ձևավորված թիմերում, հստակ պատասխանատվությամբ։

Ուսումնական շաբաթը սովորաբար բաժանվում է 2-3 օրվա դպրոց, 2-3 օրվա աշխատանք համամասնությամբ: Կազմակերպման ձևը կարող է տարբեր լինել ըստ նահանգի և մասնագիտության։

Հասանելի մասնագիտությունները

Գերմանիայի կրթական համակարգը թույլ է տալիս սովորել ավելի քան 320 տարբեր մասնագիտություն, ներառյալ՝

Բոլոր մասնագիտությունների պաշտոնական ցանկը և դասընթացների նկարագրությունները հասանելի են Գերմանիայի Դաշնային մասնագիտական կրթության ինստիտուտի կայքում։

Դուալ համակարգը ոչ միայն անվճար է ուսանողների համար, այլև՝ վարձատրվող։ Ուսանողները ստանում են ամսական աշխատավարձ, որը տատանվում է՝ առաջին տարում՝ մոտ 700–900 եվրոյի, երրորդ տարում՝ մինչև 1200 եվրոյի սահմաններում։ Վճարում են կազմակերպությունները, որտեղ ուսանողը իրականացնում է իր գործնական ուսուցումը։ Ավարտողները ստանում են պետական վկայական, որը ճանաչվում է ամբողջ Գերմանիայում և հաճախ նաև միջազգային մակարդակում։

Ուսուցիչների դերը

Դուալ համակարգում կրթությունն իրականացվում է երկու տարբեր միջավայրերում, հետևաբար՝ երկու տարբեր մասնագետների ներգրավմամբ։

Մասնագիտական դպրոցի ուսուցիչները

Berufsschule-ներում դասավանդող ուսուցիչները պատասխանատու են աշակերտներին տեսական գիտելիք փոխանցելու համար։

Նրանց հիմնական գործառույթներն են՝

Վերապատրաստող մասնագետներ՝ կազմակերպություններում

Քանի որ դուալ համակարգի յուրահատկությունն այն է, որ ուսուցման կեսից ավելին անցկացվում է իրական աշխատանքային միջավայրում, հետևաբար այստեղ առաջնորդող դեր են խաղում վերապատրաստողները՝ հաստատության կողմից նշանակված մասնագետները, որոնք ուսանողներին ուղղորդում են գործնական առաջադրանքների կատարման ժամանակ։

Նրանց հիմնական դերն է՝

Վերապատրաստողները պետք է ունենան Ausbildereignung՝ պաշտոնական վերապատրաստման որակավորում։

Դուալ համակարգի ուժը ոչ միայն տարանջատված կրթական տարածքներում է, այլ նաև դրանց սերտ համագործակցության մեջ։ Ուսուցիչները և վերապատրաստողները պետք է պարբերաբար կապի մեջ լինեն՝ տեղեկություններ փոխանակելով աշակերտի առաջընթացի վերաբերյալ, համաձայնեցնելով ծրագրերն այնպես, որ տեսական ու գործնական ուսուցումը համադրվեն և ուսանողին օգնեն, որ դպրոցում ստացած գիտելիքները կապի գործնական աշխատանքի հետ։ Այս սերտ կապը ապահովում է, որ աշակերտը ոչ թե գիտելիքը դիտարկի մի տեղում, իսկ փորձը՝ մեկ այլ տեղում, այլ ստանա համակարգված, ամբողջական կրթություն։

Առավելություններ՝ սովորողներին

Առավելություններ՝ գործատուների համար

Տնտեսական ազդեցություն

Դուալ համակարգն ունի հստակ ազդեցություն Գերմանիայի տնտեսական կայունության վրա։ Այն ապահովում է երկրի երիտասարդական գործազրկության ցածր մակարդակը, արդյունավետ աշխատուժի վերարտադրությունը և բարձրակարգ պատրաստված կադրերի ստեղծումը։

Գերմանիայի դուալ կրթության համակարգը բացառիկ օրինակ է,թե ինչպես է կարելի համատեղել դպրոցական կրթությունն ու գործնական փորձառությունը՝ երիտասարդների համար ստեղծելով կայուն, իրական կարիերայի ուղի։ Այն կրթություն չէ ուղղակի վկայական ստանալու համար։ Դա համակարգ է, որն աշակերտներին պատրաստում է գործելուն, արարելուն և կայուն աշխատաշուկայի մասնակից լինելուն։

Եթե կրթությունը մարդուն պետք է պատրաստի իրական կյանքին, ապա այս համակարգը դրա ամենապարզ և հաջողված տարբերակներից մեկն է։

Լիլիթ Ավագյան